ﺑﺮاى ﺑﺮرﺳﻰ اﻳﻦ ﺑﺨﺶ از ﻋﻠﻮم ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﺟﻤﻠﻪ ﺟﻬﺎن ﺑﻴﻨﻰ، ﻓﻠﺴﻔﻪ، ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﻰ و ﻋﻠﻢ ادﻳﺎن و ﻣﺬاﻫﺐ ﺑﻬﺮه ﺟﺴﺘﻴﻢ اﻣﺎ اﻳﻦ ﻧﺸﺎن از ﮔﺮاﻳﺶ ﻣﺆﻟﻔﻴﻦ ﺑﻪ آن ﻣﻨﺒﻊ ﻧﺪارد.
از ﺑﻬﺒﻮدى ﻣﻌﻨﺎى دﻗﻴﻘﻰ ﺑﻴﺎن ﻧﺸﺪه و ﻣﻌﻴﺎر ﻣﺸﺨﺼﻰ ﻫﻢ ﻧﺪارﻳﻢ؛از اﻳﻨﺮو ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ در ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎه ﻓﺮد ﺷﺒﻬﺎت و اﻧﺤﺮاﻓﺎﺗﻰ اﻳﺠﺎد ﻣﻰﺷﻮد ﻛﻪ برخواسته از ﻣﻮارد زﻳﺮ اﺳﺖ :
١. ﻧﺎﻣﺘﻨﺎﻫﻰ ﺑﻮدن ﻣﺴﻴﺮ ﺑﻬﺒﻮدى
٢. ﺳﻌﻰ و ﺗﻼشﻫﺎﻳﻰ از ﺟﻤﻠﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺮﺗﺐ در ﺟﻠﺴﺎت، ﻛﺎرﻛﺮد ﻗﺪمﻫﺎ، رﻋﺎﻳﺖ اﺻﻮل، ﭘﺮﻫﻴﺰ و ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﺧﻮاﻫﺶﻫﺎى ﻧﻔﺴﺎﻧﻰ، ﻟﺬت ﺟﻮﻳﻰﻫﺎ و ﻧﻮاﻗﺺ و ﺑﺴﻴﺎرى از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ زﺣﻤﺖﻫﺎ ﺑﺮاى رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺑﻬﺒﻮدى
٣. ﺳﻜﻮت و ﺑﻰﺗﻔﺎوﺗﻰ اﺻﻮل اﻧﺠﻤﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻰ ﭘﺲ از ﻣﺮگ، ﺑﻬﺸﺖ و ﺟﻬﻨﻢ، ﭘﺎداش و ﺟﺰا.
وﻗﺘﻰ اﻳﻦ ﻣﻮارد در ذﻫﻦ ﻓﺮد ﺟﻤﻊ ﻣﻰﺷﻮد ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎه ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻰﻛﻨﺪ. ﺑﺎﻳﺪ از ﻟﺬتﻫﺎ و ﻧﻮاﻗﺺ دﺳﺖﻛﺸﻴﺪ. فردی که ﺑﺎ ﺑﻴﻤﺎرى ﻻﻋﻼج ﻣﻮاﺟﻪ اﺳﺖ، ﺳﻼﻣﺖ ﻋﻘﻞ ﻧﺪارد. زﻧﺪﮔﻰاش ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﻋﻤﺮ دﻧﻴﺎﻳﻴﺴﺖ... ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در ذﻫﻨﺶ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺟﺪال ﻣﻰﻛﻨﺪ. در ﻧﻬﺎﻳﺖ اﺣﺴﺎﺳﺎﺗﻰ ﭼﻮن ﭘﻮﭼﻰ، ﻧﻴﺴﺘﻰ، ﻓﻨﺎ، روزﻣﺮّﮔﻰ و... ﺑﻪ ﺳﺮاﻏﺶ ﻣﻰآﻳﺪ ﻛﻪ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﺗﺒﻌﺎت آن، ﻟﻐﺰش ﻣﺴﺘﻤﺮ ﺑﻴﺶ از ﻧﻮد درﺻﺪ اﻋﻀﺎ در ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺖ. ﻣﺸﺎﻫﺪات ﻧﺸﺎن ﻣﻰ دﻫﺪ، اﻓﺮادى ﻛﻪ ﭘﺲ از ورود ﺑﻪ اﻧﺠﻤﻦ ﻟﻐﺰش ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ، ﺑﻪﺧﺼﻮص اﻋﻀﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻃﻮل ﻋﻤﺮ ﭘﺎﻛﻰ ﺑﺎﻻﻳﻰ داﺷﺘﻪ و زﻣﺎﻧﻰ را ﺻﺮف اﺟﺮاى ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و اﺻﻮل ﻛﺮدهاﻧﺪ، ﻋﺎﻗﺒﺘﻰ تلخ تر از دﻳﮕﺮان دارﻧﺪ. اﻳﻦ ﮔﺮوه ﭘﺲ از زﻧﺪﮔﻰ ﻃﻮﻻﻧﻰ ﺗﺮى ﻣﻄﺎﺑﻖ اﺻﻮل ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ دﭼﺎر ﺷﺒﻬﺎت و بن بستهای ﻓﻠﺴﻔﻰ ﺷﺪﻳﺪﺗﺮى گردیده، در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺳﺒﺐ اﻳﺠﺎد ﺣﺲ ﻧﺎاﻣﻴﺪى ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻰ، ﺑﻬﺒﻮدى، ﺧﺪاوﻧﺪ و ﻣﻔﺎﻫﻴﻤﻰ ﭼﻮن روﺣﺎﻧﻴﺖ و ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ و ﺗﻨﻬﺎ راه ﭘﻴﺶ رو ﻟﻐﺰش، ﻣﺼﺮف ﻣﺠﺪد و ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻰ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد.
اﮔﺮ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﭼﻨﻴﻦ ﺣﺎﻻﺗﻰ در ﺧﺎﻃﺮ اﻋﻀﺎى دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺎﻣﺪه،ﺑﻪ ﺳﺒﺐ باقی مانده ﻋﻘﺎﻳﺪ و ﺑﺎورﻫﺎى مذهبی است ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﺧﺮت و ﺟﺎوداﻧﮕﻰ ﭘﺲ از ﻣﺮگ دارﻧﺪ. اﮔﺮ ﺑﺮاى ﻟﺤﻈﺎﺗﻰ اﻳﻦ ﭘﻴﺶ زﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎى ﻓﻜﺮى ﺣﺬف و ﺑﺎ دﻳﺪ ﺑﺎز و ﺻﺪ درﺻﺪى ﻃﺒﻖ اﺻﻮل ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻋﻤﻞ ﺷﻮد، اﻋﻀﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﻬﺒﻮدى، روﺣﺎﻧﻴﺖ، ﺗﺤﻤﻞ ﺳﺨﺘﻰﻫﺎ و دردﻫﺎى ﺑﻬﺒﻮدى ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻋﻤﺮ دﻧﻴﺎﻳﻰ ﻛﺎرى ﻋﺒﺚ، ﺑﻴﻬﻮده و ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ اﺳﺖ و ﻣﻄﻤﺌﻨﺎً ﺑﻪ اﻧﺴﺎنﻫﺎﻳﻰ ﺧﻮاﻫﻨﺪﭘﻴﻮﺳﺖ ﻛﻪ ﻟﺬتﺟﻮﻳﻰ، ﻫﻮسراﻧﻰ و روزﻣﺮﮔﻰ را ﺑﺮﻧﺎﻣﻪى ﺧﻮد ﻗﺮار داده اند.
1-5-2. ﻧﻔﻮذ ﻋﻘﺎﻳﺪ پوچ گرایانه و نهیلیسمی در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ دوازده ﻗﺪﻣﻲ
در ﺑﺮرﺳﻰ برﻧﺎﻣﻪﻫﺎى دوازده ﻗﺪﻣﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻇﺮاﻓﺖ ﻣﻨﺤﺼﺮ به فرد ﻃﺮاﺣﻰ ﺷﺪه ﺟﺎى ﺑﺴﻰ اﺷﻜﺎل و اﻧﺘﻘﺎد اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻄﻮر در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺣﻴﺎت ﭘﺲ ازﻣﺮگ ﺻﺤﺒﺘﻰ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ. اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ ﻣﻌﺎد و دﻧﻴﺎى ﭘﺲ ﻣﺮگ ﻳﻜﻰ از ﺑﺎورﻫﺎى ﻓﻄﺮى اﻧﺴﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺗﻤﺎم ﻣﻜﺎﺗﺐ و ﻣﺬاﻫﺐ ﺟﺰ اﺻﻮل اوﻟﻴﻪ و اساسی است ﻟﻜﻦ در برﻧﺎﻣﻪﻫﺎى دوازده ﻗﺪﻣﻰ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ روﺣﺎﻧﻰ ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻰ ﻧﺪارد یا در ﺣﺎﻟﺖ ﺧﻮﺷﺒﻴﻨﺎﻧﻪ ﺑﻪ آن ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ. ﻧﭙﺮداﺧﺘﻦ و ﺣﺬف ﻣﻮﺿﻮع ﺣﻴﺎت ﭘﺲ از ﻣﺮگ در زﻧﺪﮔﻰ اﻧﺴﺎن ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺨﺘﺺ برﻧﺎﻣﻪﻫﺎى دوازده ﻗﺪﻣﻰ ﻧﻴﺴﺖ ﻣﻨﺒﻊ و ﻣﻨﺸﺄ اﻳﻦ ﻧﻮع ﺗﻔﻜﺮ ﻛﻪ ﻳﺎ ﺣﻴﺎت ﭘﺲ از ﻣﺮگ و ﻣﺒﺤﺚ ﻣﻌﺎد و ﻗﻴﺎﻣﺖ وﺟﻮد ﻧﺪارد یا ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﻣﻄﻠﻮب و اﺛﺮ ﺑﺨﺸﻰ ﺑﻪ آن ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻧﺸﺪه ﭘﻴﺸﺘﺮ در اﻓﻜﺎر و ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻣﻜﺎﺗﺐ ﻣﺎدﻳﮕﺮا و ﻧﻬﻠﻴﺴﻢ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ و ﭘﻴﺮوان و ﻣﺒﻠﻐﻴﻦ اﻳﻦ ﻣﻜﺎﺗﺐ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺤﺴﻮس و ﺟﺪ ﺳﻌﻰ در ﺣﺬف ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻓﻮق یا ﺑﻰ اﺳﺎس ﺧﻮاﻧﺪن و ﻛﻤﺮﻧﮓ ﻛﺮدن آن در اذﻫﺎن ﻋﻤﻮم داﺷﺘﻪاﻧﺪ. ﺣﺬف، ﻧﻘﺪ و رد ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻓﻮق ﻳﻚ اﺳﺘﺮاﺗﮋى ﻗﻮى و اﺳﺎﺳﻰ ﺟﻬﺖ ﺳﻴﻄﺮه ﺑﺮ اﻓﻜﺎر، اذﻫﺎن و زﻧﺪﮔﻰ اﻧﺴﺎن در ﻗﺮن اﺧﻴﺮ ﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ و ﻇﻬﻮر و ﻧﺸﺮ اﻳﻦ ﻣﻜﺎﺗﺐ ﻫﻢ ﺑﺮاﺳﺎس ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﺴﺖ زﻳﺮا ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻃﺮاﺣﺎن و ﺳﻴﺎﺳﺘﮕﺬاران اﻳﻦ اﺳﺘﺮاﺗﮋى در ﺣﺬف و اﻧﻜﺎر ﺑﺎور و ﻋﻘﻴﺪه اﻧﺴﺎن و ﺟﻮاﻣﻊ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﻴﺎت ﭘﺲ از ﻣﺮگ اﺳﺖ از این رو روﻳﻜﺮد برﻧﺎﻣﻪﻫﺎى دوازده ﻗﺪﻣﻰ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻨﺒﻌﺚ و ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ اﻳﻦ ﻣﻜﺎﺗﺐ ﻗﺮار دارد.
2-5-2. ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی دوازده ﻗﺪﻣﻲ و ﻋﺪم ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺮگ و زﻧﺪﮔﻲ ﭘﺲ از آن
برﻧﺎﻣﻪﻫﺎى دوازده ﻗﺪﻣﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﻬﺒﻮدى و راﻫﻰ ﺑﺮاى ﻧﺠﺎت اﻧﺴﺎن ﻣﻌﺮﻓﻰ ﺷﺪهاﻧﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪه ﺑﺎﻧﻴﺎن و اﻋﻀﺎ ﺗﻮﺟﻪ و اﺟﺮاى آن ﺑﻬﺒﻮدى، ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ و آراﻣﺶ را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ. ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺎﺣﺼﻞ اﺻﻠﻰ اﺟﺮاى اﺻﻮل ﺧﻮد را رﺳﻴﺪن ﺑﻪ روﺣﺎﻧﻴﺖ و ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ ﻣﻰ داﻧﺪ ﻣﺴﻴﺮى ﻛﻪ از آن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان زﻧﺪﮔﻰ ﺑﻪ روال ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻳﺎد ﻣﻰﺷﻮد،. دﻗﺖ و ﻇﺮاﻓﺘﻰ ﻛﻪ در ﻃﺮاﺣﻰ قدمهاى دوازده ﮔﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺎﻣﻞ اﺳﺖ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺟﺰﺋﻰ ﺗﺮﻳﻦ اﻓﻜﺎر،رﻓﺘﺎر و اﻋﻤﺎل اﻋﻀﺎ ﺑﺤﺚ و ﻧﻈﺮ اراﺋﻪ ﺷﺪه و ﮔﺬﺷﺘﻪ، ﺣﺎل و آﻳﻨﺪه ﻓﺮد زﻳﺮ ذره ﺑﻴﻦ ﻗﺮار دارد اﻣﺎ اﻧﺘﻘﺎد اﺻﻠﻰ ﺑﻪ برﻧﺎﻣﻪﻫﺎى دوازده ﻗﺪﻣﻰ وﺟﻮد اﺑﻬﺎم در ﺗﻌﺮﻳﻒ و ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻔﺎﻫﻴﻤﻰ ﭼﻮن روﺣﺎﻧﻴﺖ، ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ، ﺑﻬﺒﻮدى و زندگی است.
ﺗﻤﺮﻛﺰ روى زﻧﺪﮔﻰ ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﺣﺎل اﻓﺮاد و اراﺋﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺮاى آﻳﻨﺪه وﺟﻮد دارد ﻟﻜﻦ آﻳﻨﺪه ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﺣﺎل ﻣﻌﻠﻮم ﻧﺸﺪه اﺳﺖ. روﺣﺎﻧﻴﺖ و ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ، ﺑﻬﺒﻮدى و آراﻣﺸﻰ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﺣﻴﺎت دﻧﻴﺎﻳﻰ اﻧﺴﺎن ﺷﻮد ﺑﻰ ﻣﻌﻨﻰ و ﻧﺎﻗﺺ اﺳﺖ. اﮔﺮ ﺑﺎور ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻰ ﺟﺎودان از ﻓﻜﺮ اﻧﺴﺎن ﺣﺬف یا ﻛﻤﺮﻧﮓ ﺷﻮد، ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻓﻮق ﻧﻴﺰ ﺑﻰ ﻣﻌﻨﻰ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ آن ﺑﻰ ﺛﻤﺮ و ﺑﻴﻬﻮده ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد از اﻳﻨﺮو ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ اﻣﻴﺎل ﻧﻔﺴﺎﻧﻰ و ﺣﻴﻮاﻧﻰ ﺑﺮاى ﻛﺴﺐ ﻟﺬت در زﻧﺪﮔﻰ ﻣﺤﺪود دﻧﻴﺎ ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه ﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﺑﺎﻳﺴﺖ ﺟﺎى ﻣﻔﺎﻫﻴﻤﻰ ﭼﻮن روﺣﺎﻧﻴﺖ، ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ و ﺑﻬﺒﻮدى را ﻣﻮاردى ﭼﻮن ﻟﺬت ﺟﻮﻳﻰ، دﻧﻴﺎ ﭘﺮﺳﺘﻰ و ﻋﻤﻞ از روى اﻣﻴﺎل ﻧﻔﺴﺎﻧﻰ و ﺣﻴﻮاﻧﻰ ﻗﺮار داد ﻣﺼﺪاق اﻳﻦ رﻓﺘﺎر در ﻣﻜﺎﺗﺐ ﺷﻴﻄﺎن ﭘﺮﺳﺘﻰ، نهیلیسم و ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﻰ ﻣﺸﻬﻮد اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺎور ﺧﻮد ﺑﺎ ﺑﻬﺎ دادن ﺑﻪ اﻣﻴﺎل و ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻫﺎى ﻧﻔﺴﺎﻧﻰ و ﺣﻴﻮاﻧﻰ زﻧﺪﮔﻰ ﻣﻮﻓﻖ و ﭘﺮ ﻟﺬﺗﻰ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ.
اﻣﺎ برﻧﺎﻣﻪﻫﺎى دوازده ﻗﺪﻣﻰ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ تعریفی ﻛﻪ از ﺧﻮد دارﻧﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاى اﻟﻬﻰ و ﺑﺮاى ﺳﻌﺎدت اﻧﺴﺎن ﻣﻌﺮﻓﻰ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻟﻜﻦ در ﺑﺮرﺳﻰ آن ﺑﺎ ﻣﻼﻛﻬﺎى ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ از ﻳﻚ ﻧﻈﺮ اﻟﻬﻰ و انسانیاست و در ﻧﻈﺮ دﻳﮕﺮ انحرافی است. از اﻳﻦ ﻣﻨﻈﺮ ﻛﻪ ﺑﺎ اصول و ﻣﺮاﺣﻠﻰ ﻫﻤﭽﻮن قدمهاى دوازده ﮔﺎﻧﻪ، اﺻﻮل روﺣﺎﻧﻰ و ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ روﺣﺎﻧﻴﺖ، ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ و ﺑﻬﺒﻮدى ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ رﻧﮓ و ﺑﻮى اﻟﻬﻰ ﺑﻪ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻣﺎ از اﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻧﮕﺎه و ﺗﻮﺟﻬﻰ ﺑﻪ اﺻﻞ آﻓﺮﻳﻨﺶ و ﻫﺪف اﺻﻠﻰ ﺧﻠﻘﺖ اﻧﺴﺎن ﻧﺪارد و توجه او ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ ﺣﻴﺎت دﻧﻴﺎﻳﻰ اﺳﺖ ﻣﺘﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﻋﻘﺎﻳﺪ و ﺑﺎورﻫﺎى ﻣﺎدﻳﮕﺮاﻳﺎن و ﻣﻨﻜﺮان ﻣﻌﺎد ﻗﺮار دارد.
